میکسرهای مورد استفاده در صنعت بیسکویت

میکسرهای خمیر بیسکویت از لحاظ طرح بسیار متنوع بوده و از نظر اندازه و میزان دقت در کنترل، قدرت و وزن کلی با هم متفاوت هستند اما می توان تمام آن ها را در چندین نوع به شرح زیر طبقه بندی کرد:

میکسرهای ناپیوسته یا بچ

میکسرهای عمودی با مخزن قابل جدا شدن

در این مخلوط کن ها، تیغه همزن به طور عمودی نصب شده و به همراه ادوات چرخاننده آن ها به درون یک مخزن فرو می روند یا اینکه مخزن بالا می آید تا به همراه همزن و درپوش مستقر شود. تیغه های همزن ممکن است در موقعیت های ثابت دوران کنند که در این صورت معمولا دو یا سه همزن وجود دارند که با یکدیگر در هم می روند. در مواردی هم فقط یک تیغه وجود دارد که با حرکت سیاره ای (دایره وار) خود کل خمیر موجود در مخزن را مخلوط می نمایند.

در میکسر های عمودی کوچک سرعت هم زن ها می تواند بالا باشد، اما در میکسرهای بزرگتر که تا حدود یک تن خمیر را در یک بار مخلوط می کنند. همزن ها  به کندی دوران می کنند و شاید سرعت آن ها بیش از ۲۰ دور در دقیقه نباشد. در این میکسرها ممکن است از قدرت های موتوری بالغ بر ۱۷۰ اسب بخار استفاده شود.

میکسر های افقی دور تند

 در طراحی میکسر های افقی دور تند، تنوع نسبتا کمتری وجود دارد. در برخی از این میکسر ها مخزن ثابت بوده و یک دریچه که در کنار یا زیر مخزن واقع است که برای تخلیه خمیر تعبیه شده است اما اغلب مخزن روی یک محور افقی حول همزن دوران می کند تا امکان تخلیه فراهم شود. تیغه ها در این میکسر ها ممکن است از نزدیکی سطح یا کمی فاصله از آن قرار گیرند. در نوع اول تیغه ها زاویه دار بوده و به سطح مخزن نزدیک می شوند و این اطمینان حاصل می گردد که موادی در ته مخزن قرار می گیرند نیز جابه جا می شوند. این نوع میکسر ها برای مخلوط کردن (خمیر کوتاه) مناسب می باشند اما در نوع دوم تیغه ها به صورت موازی با کف مخزن و با کمی فاصله از آن قرار می گیرند، این گونه میکسر ها برای عملیات ورز دادن، رول کردن و کش آوردن خمیر به کار رفته و برای مخلوط کردن (خمیر های سخت) مناسب تر هستند. عملیاتی که به وسیله آن خمیر بریده و تکه تکه می شود بستگی به شکل دقیق و سرعت تیغه ها دارد ‌اما برخی اوقات وجود یک متوقف کننده که به ته مخزن ثابت شده است، ابزار اضافی برای برش خمیر جهت میل به یکنواختی و همگن سازی مناسب فراهم می آورد در این حالت تیغه مخلوط کن به عنوان (روتور) و زائده متوقف کننده به عنوان (استاتور) عمل نموده  و عملیات اختلاط را به شکل موثرتری انجام می دهد. وقتی از دو شفت استفاده می شود قسمت تحتانی مخزن w شکل است و شفت ها در جهت مخالف هم دوران کرده و خمیر را به سمت مرکز و یا به سمت پایین در راستای مرکز مخزن و یا در سایر جهات می رانند. به این نوع میکسر ها معمولا میکسر های z شکل می گویند. در این میکسر هاسرعت همزن در حدود ۶۰ دور در دقیقه می باشد. بدین معنی که خمیر ها را می توان در زمان های نسبتا کوتاهی، در مورد خمیر توسعه یافته احتمالا در حدود ۱۲ الی ۱۵ دقیقه مخلوط کرده. با چنین عملیات مخلوط کردن برای وزن های بیش از یک تن، نیاز به الکترو موتورهای قدرتمندی وجود دارد در این مورد استفاده از توان های بالغ بر ۱۸۰ اسب بخار غیر معمول نیست.

میکسر های پیوسته:

این میکسرها به طور کلی نوعی وسیله متشکل از یک چرخنده درون یک مخزن می باشند. با استقرار بازوها و استاتورهای مختلف در امتداد طول میکسر، امکان تغییر دادن اعمال اختلاط در محدوده همزن، بخش کردن، هوادهی و ورز دادن حاصل می شود.

وجود بخش های دو جداره چند قسمتی شرایط را برای تبادل عالی گرمایی و کنترل دما فراهم می سازد. و با تنظیم طول مخزن، زمان های نگهداری و مخلوط کردن خمیر را می توان در حد مطلوب حفظ کرد. معمولا با تنظیم سرعت روتور و تغذیه کننده مواد اولیه، ظرفیت کلی میکسر قابل انعطاف است. در این میکسرها امکان پر کردن تمام مواد اولیه در لحظه راه اندازی میکسر وجود دارد. میکسر های پیوسته برای کارخانه های تک منظوری (تولید یک نوع بیسکویت) بهترین و بیشترین توجه را به خود معطوف می دارند.

مزایای میکسرهای پیوسته عبارتند از :

۱- بدون شک این نوع میکسرها بهترین و تمیز ترین امکانات را برای تهیه خمیرهای رقیق و آبکی در روش بهینه فراهم می آورند.

۲- بازده این میکسرها می تواند دقیقا با بازده باقیمانده دستگاه های تولید برابری و مطابقت کند به طوری که تمام خمیر تولید شده دوره و سن یکسان دارد.

۳- در این میکسرها به هنگام اختلاط و کار میکسرها به حداقل نظارت  و کنترل نیاز می باشد.

معایب میکسرهای پیوسته عبارتند از:

۱- شروع به کار و و توقف میکسر های پیوسته آسان نیست و مشکلی که به وجود می آورد آن است که بقیه دستگاه ها نیز بایستی متوقف گردد

۲- راه اندازی میکسرهای پیوسته کار مشکلی است و متضمن داشتن شناختی از شرایط بهینه  اختلاط و توالی عملیات است.

۳- اندازه گیری و توزین تمام مواد اولیه بایستی مستقیم باشد و خرید این نوع میکسر و نگهداری آن می تواند پر هزینه باشد .

۴- اندازه گیری میزان تراشه های خمیر به شکلی یکنواخت و ثابت آسان نیست  به منظور تقلیل تعداد تغذیه کننده های مواد اولیه بهترین کار مخلوط ساختن تهیه پیش مخلوط هایی از مواد جامد و مایع است و این امر ممکن است مستلزم صرف سرمایه هنگفت و نظارت باشد.

میکسرهای ناپیوسته خودکار (اتوماتیک)

این نوع میکسرها در نتیجه تلفیق بین میکسرهای بچ پیوسته وارد بازار شده اند. این میکسرها دارای سیستم تغذیه کننده مواد اولیه ای هستند که تماما به طور اتوماتیک کنترل می شوند. چرخه اختلاط با فراخوانی تمام مواد اولیه آغاز می شود. پس از دوره مخلوط کردن مخزن میکسر به طور کامل وارونه شده و خمیر به درون قیف زیر آن تخلیه می شود.

هنگامی که خمیر مصرف شد و میزان آن به مقداری که از پیش تنظیم شده رسید. این چرخه دوباره آغاز می شود در این نوع میکسر ها هیچ نیازی به دخالت اپراتور نیست مگر در مواقعی که اشتباه رخ دهد. اندازه میکسر و میزان خمیری که هر بار مخلوط می شود طوری انتخاب می شود که تا حد امکان کوچک باشد به طوری که متناوبا تعداد زیادی خمیرهای بچ آماده شده در مقدار کم تولید شوند. بدین طریق سن یا زمان اقامت خمیر در زمانی که در دستگاه تحت فرآورش قرار می گیرد تقریبا بسیار یکنواخت خواهد بود. در این میکسرها معمولا سنسوری نیز طراحی می شود که می تواند برای مقایسه شرایط میکسر به کار رود. به عنوان مثال: برای مقایسه دما یا مصرف توان وابسته به زمان به ازاء یک مقدار از پیش‌بینی شده می تواند استفاده شود. اگر شرایط در میکسر منطبق بر حالت از پیش تعیین نشده باشد خمیر به درون قیف فرستاده نمی شود و آژیر به صدا در می آید و اپراتور بایستی بررسی کند که آیا خمیر برای تخلیه نرمال، مطلوب و رضایت بخش است یا نه.

مزایای میکسرهای بچ اتوماتیک :

۱- سلسله مراحل و توالی عملیات را در هر نقطه برای بازرسی عینی ‌مواد درون میکسر می توان متوقف کرد.

۲- در این میکسر ها برنامه ریزی مجدد سیستم با یک فرمول متفاوت یا با زمان ها و سرعت  متفاوت مخلوط کردن به سهولت انجام پذیر است.

۳- در این میکسرها در صورت بروز نقص می توان به سادگی خمیر با کیفیت نامطلوب و زیر استاندارد را به شرط آنکه این نقص قبل از ریخته شدن خمیر به داخل قیف شناسایی گردد از سیستم خارج کرد.

معایب میکسرهای بچ اتوماتیک

دستگاه های میکسر بچ اتوماتیک در مقایسه با میکسرهای پیوسته بزرگترند اما لزوما گران تر نیستند.

منبع: کتاب تکنولوژی غلات،تالیف: دکتر پیغمبر دوست