کمبود سلنیوم و ویتامین E در گاو

سلنیوم و ویتامینE  نقش مکمل اما  مستقلی به عنوان آنتی اکسیدان ها و عناصر ضروری برای حیوانات دارند. آنتی اکسیدان ها و مواد معدنی در عملکرد سیستم ایمنی بدن و سلامتی گاو شیرده و رشد و عملکرد ماهیچه ها در گوساله تأثیر گذارند. مقدار مورد نیاز به سن، مرحله فیزیولوژیکی و گونه بستگی دارد. ویتامین E  در بدن حیوانات ساخته نمی شود بلکه توسط گیاه سنتز می گردد. علف به طور معمول حاوی مقادیر کافی ویتامین E  است، اما علف سبز بهاری ممکن است دارای سطوح بالایی از اسیدهای چرب اشباع نشده باشد؛ هنگامی که توسط حیوان خورده می شود، این اسیدهای چرب اشباع نشده بسیار مستعد اکسیداسیون هستند. محصولات علوفه ای مانند کلزا و کلم پیچ، به اندازه سیلاژ علف منبع خوبی از ویتامین E هستند. محصولات ریشه ای و یونجه ها منابع ضعیفی از ویتامین E هستند. بلوغ و ذخیره مواد خوراکی بر میزان ویتامین E  آنها تأثیر می گذارد. غلات حاوی مقادیر متوسط ویتامین E هستند، اما استفاده از اسید پروپیونیک یا سود سوزآور برای حفظ غلات مرطوب به سرعت این ویتامین را از بین می برد.

وضعیت سلنیوم در محصولات چرا بستگی به ترکیب خاک دارد که به نوبه خود بیش تر آن از سنگ های اطراف به دست می آید. با این حال مناطق قابل توجهی کمبود سلنیوم دارند. سطح سلنیوم در گیاهان تحت تأثیر سایر اجزای خاک و همچنین مواد شیمیایی اعمال شده بر آن است.

علائم بالینی کمبود سلنیوم و ویتامین E در گوساله ها

دیستروفی عضلانی، که به بیماری ماهیچه سفید نیز معروف است، شایع ترین شکل کمبود سلنیوم در گوساله ها است. بین 10 تا 40 درصد از حیوانات بر اثر این بیماری می میرند. علائم بستگی به ماهیچه های آسیب دیده دارد. ساق پا ممکن است ایستاده و سفت حرکت کند. حیوان ضعیف است و تمایلی به حرکت ندارد. با این حال، گوساله کاملاً هوشیار است و اشتها دارد و تعداد تنفس طبیعی دارد، اگرچه ممکن است ضربان قلب افزایش یابد. در برخی موارد، ماهیچه های آسیب دیده با لمس متورم و محکم می شوند.

در دیستروفی عضلانی ساق پا کسل می شود و به حالت خوابیده به کنار قرار دارد. اغلب در بهار هنگامی رخ می دهد که گوساله ها در حال چرا هستند. ناراحتی تنفسی وجود دارد و ضربان قلب افزایش می یابد، اما درجه حرارت طبیعی است.

سایر علائم کمبود سلنیوم در گوساله:

• عقب ماندگی رشد قبل و بعد از شیر گرفتن
• کم خونی بدن هاینز ممکن است گسترش یابد
• افزایش حساسیت به بیماری های عفونی
• احتمال ایجاد میوپاتی قلبی وجود دارد. این ممکن است در زمستان رخ دهد که دام علوفه های ذخیره شده می خورد.
• ممکن است سندرم مرگ ناگهانی رخ دهد ، یعنی گوساله در حین تغذیه یا مدت کوتاهی پس از آن به زمین بیفتد.

تشخیص کمبود ویتامین E در موارد حاد میوپاتی در گوساله ها باید ساده باشد، بر اساس سابقه حضور اخیر یا تحرک اضافی، همراه با مصرف زیاد علف سبز یا سابقه کمبود ویتامین E یا سلنیوم در مزرعه.  پس از مرگ علائم مشخصی از رگه های سفید در ماهیچه ها مشاهده می شود که در اثر فیبروز به دنبال آسیب عضلانی ایجاد می شود.

کمبود سلنیوم در گاو بالغ

تعیین علائم بالینی سطح پایین سلنیوم و ویتامین E در گاو بالغ دشوارتر است. با این حال بالغ با کمبود سلنیوم و ویتامین E  ممکن است جفت خود را حفظ کنند و زایمان غیر طبیعی داشته باشند و بیش تر مستعد ابتلا به متریت و کیست تخمدان هستند. کمبود سلنیوم با تب شیر نیز ارتباط دارد. همچنین در موارد زیر نیز کمبود ویتامین E نشان داده شده است:

• شیردان قبل از شیردهی در سمت چپ جابجا شده است.
• افزایش خطر ناباروری
• افزایش خطر ورم پستان
• افزایش ورم پستان با شمارش سلول های سوماتیک

 گزارش شده است که عملکرد گلبول های سفید گاوهایی با غلظت سلنیوم خون بالاتر بهتر است و بنابراین بهتر در مقابل بیماری ها مقاومت می کنند. علیرغم شواهدی که از تأثیر مفید مکمل های اضافی سلنیوم و ویتامین E بر سلامت گاو پشتیبانی می کنند، تعدادی از مطالعات وجود دارد که به این نتیجه رسیده اند که مصرف مکمل هیچ تأثیری ندارد. به احتمال زیاد اثرات مربوط به مزرعه است و تا حد زیادی به وضعیت عنصر کمیاب موجود در گله بستگی دارد.

 تعیین مقدار واقعی سلنیوم و ویتامین E در رژیم غذایی  بسیار دشوار است. روش فعلی ارتباط دادن نیاز گاوهای بالغ به مصرف ماده خشک ایده آل نیست زیرا این نیاز زمانی بیش ترین است که مصرف خوراکی کمترین باشد، مانند دوره حاملگی. در گاوهای تغذیه شده با علوفه ذخیره شده، سطوح مکمل نسبتاً بالایی از ویتامین E (3000-4000IU/day) برای جلوگیری از افت غلظت پلاسما-توکوفرول در هنگام زایمان مورد نیاز است. با این حال، برای گاوهایی  با مصرف کافی موجود، افزایش مصرف ویتامین E بالاتر از میزان توصیه شد فعلی با کاهش بروز بیماری ارتباطی ندارد.

تشخیص قطعی سلنیوم در گاوهای بالغ دشوارتر است، اگرچه نمونه گیری خون و تجزیه و تحلیل گلوتاتیون پراکسیداز خون (GHPX)  می تواند به تعیین وضعیت سلنیوم کمک کند. این نشان دهنده مصرف سلنیوم در حدود 6 هفته قبل از نمونه گیری است، زیرا GHPX یک آنزیم آنتی اکسیدانی است که با گلبول های قرمز مرتبط است و چند هفته قبل از انتشار در گردش خون تشکیل شده است.

کنترل و پیشگیری از کمبود ویتامین E و سلنیوم

گنجاندن مواد غذایی غنی از ویتامین E به طور غیر مستقیم اتفاق می افتد، زیرا اصول کشاورزی مبتنی بر مرتع، گنجاندن محصولات علوفه ای مانند حبوبات را در جیره توصیه می کند. این ها نسبتاً غنی از ویتامین E هستند. با این حال، هنگامی که محصولات ریشه ای به عنوان بخشی از تناوب زراعی کاشته می شوند، مشکلات ایجاد می شود. این محصولات ریشه ای ویتامین E کمی دارند و نیاز به تغذیه خوراکی های غنی از ویتامین E  دارند. علوفه تازه و سبز در تابستان نسبت به علوفه ذخیره شده در زمستان یا علوفه پژمرده ویتامین E بیش تری دارند.

اضافه کردن کودهای سوپرفسفات حاوی سولفات ها جذب سلنیوم از خاک توسط گیاهان را کاهش می دهد، یا ممکن است میزان جذب آن توسط دام را کاهش دهد یا شاید ترکیبی از این دو رخ دهد. به علاوه حفظ علوفه سیلاژ با اسید سولفوریک نیز در جذب سلنیوم اختلال ایجاد می کند.

مکمل

برای تأمین سلنیوم و ویتامین E چندین روش وجود دارد که عبارتند از: تزریق، مکمل غذاهای غلیظ، افزودن جیره خوراکی های غنی از سلنیوم و ویتامین E، مکمل سلنیوم در نمک یا لیسیدن انتخابی مواد معدنی، مکمل آب آشامیدنی خوراکی سلنیوم و ویتامین E ، گلوله های بولوس آهسته، شستشوی دوره ای دهان با نمک های سلنیوم و استفاده از نمک های سلنیوم به صورت مستقیم در خاک. البته روش آخر به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد زیرا نتیجه آن در مزارع مختلف متفاوت است و خطر مسمومیت وجود دارد. 

- افزایش دمای بدن در گوساله ها پس از تزریق ویتامین E گزارش شده است.

 - استفاده از مواد معدنی خوراکی یا مکمل آب آشامیدنی نیز خطر مسمومیت را شامل می شود.

- لیسیدن و انتخاب سنگ معدنی آزاد امکان پذیر است، اما به دلیل مصرف متغیر ایده آل نیست.

- بنابراین بولوس آهسته قابل قبول ترین و کاربردی ترین روش در کشاورزی مرتعی خواهد بود.

گاوهایی که گوساله دارند یا بارداری دیر هنگام دارند می تواند با مکمل ویتامین E و سلنیوم تغذیه شوند یا این که مکمل به گوساله هایشان داده شود به خصوص به آنهایی که در اواخر زمستان به دنیا آمده اند. باید توجه داشت که مصرف بهینه ویتامین E در گوساله از طریق آغوز به صورت ویتامین های محلول در شیر می باشد. ترکیب روش تزریق و استفاده از بولوس هم روش مفیدی برای دادن مکمل می باشد.

با توجه به مسمومیت سلنیوم، یک جراح دامپزشکی ملزم به تأیید کمبود و توصیه قبل از انجام هرگونه درمان است. همه محصولات سلنیوم نیاز به نسخه دامپزشکی دارند.