آفات انباری

 زيان هايی که آفات مختلف در کشتزارها به محصولات کشاورزی وارد می کنند، اغلب به آسانی قابل تشخيص و تخمين اند. در صورتی که در محيط انبارها، فعاليت آفات و زيان های آن ها در بيشتر موارد، از ديد اشخاص عادی پنهان می ماند و به سادگی تشخيص داده نمی شود. علت اين امر، به عادات و رفتار اين جانوران مربوط است که اغلب ترجيح می دهند در تاريکی و در گوشه و کنار انبار به حالت پنهان به کار خود ادامه دهند. به همين دليل است که فرآورده های غذايی و صنعتی در انبارها بيشتر از طبيعت دستخوش حمله ی آفات شده، از بين می روند. بعضی از آفات مانند بيد غلات و سوسک های حبوبات، در مزرعه و هنگام رسيدن محصول آن را آلوده می کند و پس از برداشت محصول، به انبارها راه پيدا کرده، بقيه زندگی خود را در اين مکان ها که محيط مناسبی برای فعاليت آن ها هستندمی گذرانند، برابر گزارش سازمان خواروبار کشاورزی جهانی زيان هايی که اين آفات در انبارها، در سطح جهانی و تنها به غلات وارد می کنند، هر سال به حدود ده درصد محصول برداشت شده می رسد. آفات انباری در مناطق گرمسير و نيمه گرمسير جهان، به علت مناسب بودن شرايط آب و هوايی از يکسو و نبودن انبارهای مجهز به وسايل کافی مبارزه از سوی ديگر، بيش از ديگر مناطق، به محصولات زيان وارد می کنند.

به طور کلی زيان هايی را که به محصولات انباری وارد می شود میتوان به سه نوع تقسیم کرد:

1- زیان های کمی : خسارات کمی، عبارت ازکم شدن وزن محصول دراثر تغذيه ی آفات  در مراحل رشدی مختلف است. طبيعی است هرچه جمعيت آفت بيشتر شود مقدار خسارت نيز بيشتر خواهد شد. برای نمونه يک موش سياه در يک روز شصت گرم و در سال بيست و دو کيلوگرم دانه می خورد. اگر اين موش به جای دانه از نان تغذيه کند مقدار مصرف سالانه ی آن به سی و هفت کيلوگرم نان خواهد رسيد. با توجه به اين که هر موش سياه ماده در سال دو تا سه بار می زايد و هر بار 6 تا 12 نوزاد به دنيا می آورد، میتوان به روند افزايش جمعيت اين جانور و ميزان خسارت کمی آن پی برد.

2- زیان های کیفی: تغيير و دگرگونی در کيفيت محصول است که در بيشتر موارد به دنبال کمی پديد می آيد. دراثر حمله آفات و رشد و تکثير ميکروارگانيسم ها و يا به علت افزايش دما و رطوبت در انبار، ارزش غذايی و صنعتی محصول کاهش می يابد. در خسارت کيفی، ترکيبات شيميايی، رنگ و مزه مواد دگرگون شده، درنتيجه ارزش تجارتی آن ها به شدت پايين می آيدو گاهی نيز محصول به طور کلی بی مصرف می شود.

3- زیان های بهداشتی: زيان های کيفی که بر اثر فعاليت آفات مختلف مانند حشرات، کنه ها و موش ها به محصولات انباری وارد می شود ممکن است سلامت مصرف کننده را به خطر بيندازد.

تأثير شرايط انبارها بر روی موادغذايی

به علل نقص فنی انبارها و ناآشنايی مسئولان به روش انبارداری، هر سال مقدار زيادی مواد غذايی فاسد می شود و از اين راه ميلياردها ريال ضرر به اقتصاد کشور وارد می آيد. عوامل اصلی زيان های مذکورعبارت اند از حشرات، موجودات ذره بينی، جوندگان و پرندگان و وجود رطوبت . دانه ها، محيط مناسبی برای رشد حشرات و موجودات ذره بينی را فراهم می کند. حشراتی که از دانه ها تغذيه می کنند نه تنها باعث کاهش وزن آنها می شوند بلکه با پخش فضولات خود، آلودگی و کاهش ارزش غذايی دانه ها را به دنبال دارند. رشدموجودات ذره بينی نيزباعث می شود که کيفيّت دانه ها نيز تغيير کند و از ارزش غذايی آنها کاسته گردد. فعاليت اين دو عامل موجب می گردد که حرارت دانه ها افزايش يابد و اين افزايش گرما، باعث انتقال رطوبت کپک شدن (به هم چسبيدن و تخمير شدن (دانه ها و يا سبز شدن آنها می گردد.  موش ها علاوه بر آن که از دانه ها تغذيه می کنند، آن را به فضولات و ادرار خود می آلايند، پرندگان هم در انبارهای باز يا بدون درو پنجره، از دانه ها تغذيه کرده، فضولات خودرا در ميان دانه ها به جا می گذارند.