انواع سردخانه ها و انبارهای نگهداری مواد غذایی

سردخانه ها را می توان از نظر نوع اتمسفر، درجه حرارت و وظایف و ماهیتشان طبقه بندی کرد. از نظر نوع اتمسفر سردخانه ها را به دو گروه سردخانه با اتمسفر معمولی وسردخانه با اتمسفر کنترل شده تقسیم بندی می کنند، در سردخانه های دارای اتمسفر کنترل شده، درجه حرارت حدود صفر درجه سانتی گراد است، اما اتمسفر آن به طور عمده حاوی اکسیژن کمتر و دی اکسید کربن بیشتر است.

سردخانه ها را بر اساس وظایف و ماهیتشان بصورت زیر تقسیم بندی می نمایند:

1- سردخانه های تولید
2- سردخانه های ذخیره
3- سردخانه های توزیعی
4- سردخانه های ترانزیتی
5- سردخانه های اختصاصی

سردخانه های تولید

یک سردخانه تولید معمولا یک یا چند بخش از فعالیت های مربوط به تولید مواد غذایی را بر عهده دارد که این فعالیت ها شامل نگهداری مواد خام، نگهداری فراورده های نیمه عمل آوری شده و نیز نگهداری محصولات کاملا عمل آوری شده ، می باشند. در این سردخانه ها محصولات از تنوع قابل ملاحضه ای برخوردار نیستند و برای مواد غذای خاصی طراحی و ساخته می شوند این سردخانه ها در واحدهای تولیدی صنایع غذایی احداث می شوند.

سردخانه های ذخیره ای

در سردخانه های ذخیره ای نیز عموما همان کاری انجام می شود که در سردخانه های تولید محصول صورت می پذیرد اما اغلب سردخانه های نگهداری محصول بصورت فله، مقداری با صنایع فراوری فاصله دارند و معمولا این سردخانه ها خیلی بزرگ تر از سردخانه های تولید محصول می باشد، زمان نگهداری محصول در آن ها معمولا طولانی تر از زمان نگهداری محصول در سردخانه های تولید می باشند و دفعات ورود و خروج محصولات در این نوع سردخانه ها نسبتا کم می باشد.

سردخانه های توزیعی

 سردخانه های مربوط به پخش محصول معمولا در اماکن شهری قرار دارند، در این سردخانه ها ، حجم زیادی از محصولات دریافتی از سردخانه های تولید یا ذخیره جهت ارسال به انبارهای خرده فروشی، توزیع و پخش می گردند. زمان نگهداری در سردخانه های توزیعی، کوتاه و معمولا بین یک هفته تا چند ماه می باشد، این سردخانه ها در مراکز مصرف کالا و یا نزدیک به آن ساخته می شوند، دفعات ورود و خروج کالا و همین طور تنوع کالا در آن ها زیاد می باشد.

سردخانه های ترانزیتی

سردخانه های ترانزیتی در مکان هایی که وسیله حمل کالا تغییر شکل می دهد و یا در مناطقی که در آن ها تشریفات گمرکی صورت می گیرد، احداث می شوند. به طور مثال می توان به سردخانه بنادر اشاره کرد، در سردخانه بنادر محصول توسط کشتی  به بنادر حمل شده و از آن جا توسط کامیون ها یا واگن های سردخانه دار به نقاط دیگر حمل می شود، زمان نگهداری محصول در این سردخانه ها کوتاه است ضمن این که ورود و خروج کالا در مقادیر زیاد صورت می گیرد و ماهیت محصول بر حسب الگوی وارداتی کشور متفاوت می باشد.

سردخانه های اختصاصی

سردخانه های اختصاصی در ظرفیت های کوچک در هتل ها، رستوران ها و سوپر مارکت ها مورد استفاده قرار می گیرند.

سردخانه ها از نظر درجه حرارت

از نظر درجه حرارت می توان سردخانه ها را به دو گروه:

1-  سردخانه های مخصوص نگهداری محصولات منجمد (معمولا دارای دمای 20درجه زیر صفر)
2- سردخانه های مخصوص نگهداری محصولات غیر منجمد (معمولا دارای دمای صفر و یا کمی بالاتر) تقسیم نمود .

 در سردخانه های بالای صفر به ازای هر متر مکعب از سالن160 کیلوگرم ماهی و در سردخانه زیر صفر برای هر متر مکعب 240 کیلوگرم ماهی منجمد نگهداری می شود.

سردخانه ها از نظر اندازه سطح سالن به سه دسته تقسیم می شوند که شامل:

1- سردخانه های بزرگ: مجموع سطح سالن های آن در حدود 2000 تا 10000 متر مربع بوده و ارتفاع سالن های آن تا 9 متر می رسد ضمن اینکه جابجایی مواد غذایی توسط لیفتراک انجام می شود.
2- سردخانه متوسط: در این سردخانه، سطح مجموع سالن های آن در محدوده 700 تا 2000 متر مربع است و ارتفاع سالن ها در حدود 4 تا 5 متر می باشد، 50درصد جابجایی توسط لیفتراک انجام می شود.
3- سردخانه کوچک: مساحت مجموع سالن های این سردخانه بین 50 تا 700 متر مربع است و ارتفارع آن حداکثر 3 متر و جابجایی توسط دست انجام می شود .

اگرچه سردخانه ها از نظر درجه حرارت، رطوبت نسبی، میزان سرعت گردش در هوا، ترکیب گازهای اتمسفری، اندازه و وظایفشان ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته باشند، اما تجهیزات پایه ای همه سردخانه ها معمولا یکسان است، همه سردخانه ها دارای کمپرسور، کندانسور و اواپراتور هستند . ضمن اینکه سردخانه ها از نظر نوع و ابعاد تبخیر کننده ها، نوع کمپرسور،  نوع و ابعاد کندانسور و تجهیزات دیگر مثل رطوبت ساز متفاوت هستند.