اتوکلاو چیست؟

اتوکلاوها به عنوان ضدعفونی کننده بخار نیز شناخته می‌شوند و به طور معمول برای مراقبت‌های بهداشتی یا کاربردهای صنعتی استفاده می‌شوند. اتوکلاو دستگاهی است که با استفاده از بخار تحت فشار، باکتری‌های مضر، ویروس‌ها، قارچ‌ها و هاگ‌ها را بر روی وسایلی که درون یک مخزن تحت فشار قرار می‌گیرند از بین می‌برد. مواد برای مدت زمان معینی در دمای استرلیزه کردن گرم می‌شوند. رطوبت موجود در بخار به طور موثر گرما را به اقلام منتقل می‌کند تا ساختار پروتئینی باکتری‌ها و ویروس‌ها از بین برود. در مراقبت‌های بهداشتی، اصطلاح "اتوکلاو" به طور معمول برای توصیف دستگاه ضدعفونی کننده بخار استفاده می شود.

اتوکلاو چگونه کار می‌کند؟

اتوکلاو معمولاً در محیط‌های بهداشتی برای استرلیزه کردن دستگاه‌های پزشکی استفاده می‌شود. مواردی که باید استرلیزه شوند درون یک مخزن تحت فشار قرار می‌گیرند که معمولاً به آن chamber (محفظه) گفته می‌شود. سه عامل برای اطمینان از استرلیزه کردن موفق بخار در اتوکلاو حیاتی هستند: زمان، دما و کیفیت بخار.

بخار با کیفیت برای یک فرایند موفقیت آمیز استرلیزه کردن توسط اتوکلاو حیاتی است. بخار مورد استفاده برای استرلیزه کردن باید از 97٪ بخار و 3٪ رطوبت (آب مایع) تشکیل شود. این نسبت برای کارآمدترین انتقال گرما توصیه می‌شود. هنگامی که میزان رطوبت بخار کمتر از 3٪ باشد، بخار به عنوان بیش از حد گرم (یا خشک) توصیف می‌شود. بخار بیش از حد گرم برای انتقال حرارت موثر بسیار خشک است و برای استرلیزه کردن بی اثر است.

دامنه دمای اتوکلاو چقدر است؟

درجه‌بندی توصیه شده برای استرلیزه کردن با بخار 250 درجه فارنهایت (121 درجه سانتیگراد)، 270 درجه فارنهایت (132 درجه سانتیگراد) یا 275 درجه فارنهایت (135 درجه سانتیگراد) است. برای از بین بردن میکروارگانیسم‌های موجود، مواردی که استریل می‌شوند باید حداقل در مدت زمان استفاده توسط دستگاه در حال پردازش در معرض این دما قرار بگیرند.

اتوکلاوهای صنعتی و اتوکلاوهای پزشکی

اتوکلاو ممکن است در انواع کاربردهای صنعتی و پزشکی مورد استفاده قرار گیرد. اتوکلاوهای صنعتی در محیط‌های تولیدی برای پردازش قطعات و مواد با استفاده از بخار و فشار گرم استفاده می‌شوند: به عنوان مثال، در ساخت چوب‌های تحت فشار و لاستیک‌های مخصوص مورد استفاده در اتوموبیل‌ها. اتوکلاوها در تحقیقات علمی و صنایع دارویی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. فراتر از تجهیزات استریل کننده که در تحقیقات آزمایشگاهی استفاده می‌شوند، بیشتر اتوکلاوها به چرخه مایع مجهز می‌شوند تا مایعات را در محیط آزمایشگاه استریل کنند.

کاربرد اتوکلاوها در صنایع غذایی

در صنایع غذایی از اتوکلاو برای استرلیزه کردن غذاهای کنسرو شده و بسته‌بندی شده استفاده می‌شود. فرآوری حرارتی غذا برای از بین بردن یا کاهش برخی از میکروارگانیسم‌ها که می‌توانند سموم ایجاد کنند، انجام می‌شود. کاهش موثر میکروارگانیسم‌ها بسته به حفظ و درمان، می‌تواند ماندگاری مواد غذایی بسته‌بندی شده را تا چندین ماه یا حتی سالها افزایش دهد.

در دمای اتاق، رشد باکتری حداکثر است. برای جلوگیری از زمان انتظار بیش از حد که می‌تواند منجر به تکثیر میکروارگانیسم‌ها در محصول بسته‌بندی شده شود، تولیدکنندگان زمان محدودی برای شروع فرآیند استرلیزه کردن دارند.

سبدها به طور خودکار یا دستی بارگیری می‌شوند، درون اتوکلاوها قرار می‌گیرند. پس از بسته شدن درب، چرخه استرلیزه کردن شروع می‌شود. برای از بین رفتن کلیه باکتری‌های موجود، دمای تیمار باید بالاتر از 100 درجه سانتیگراد باشد. برای کاهش زمان چرخه، برخی از تولیدکنندگان دمای استرلیزه کردن را افزایش می‌دهند یا سیستم‌های استرلیزه کردن با لرزش صنعتی را انتخاب می‌کنند. تکان دادن محصول در طول چرخه استرلیزه کردن، سرعت نفوذ گرما را افزایش می‌دهد.

پس از اتمام مرحله استرلیزه کردن، قوطی‌ها به سرعت با آب خنک می‌شوند. در پایان چرخه، سبدها از اتوکلاو خارج می‌شوند. کنسروها یا شیشه‌ها برچسب‌گذاری‌، بسته‌بندی و آماده فروش می‌شوند.