پروپیلن گلیکول در غذا

پروپیلن گلیکول ماده‌ای است که معمولاَ به عنوان یک ماده افزودنی یا ماده غذایی در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. با وجود اینکه  در اروپا و آمریکا استفاده از آن به طور کلی بی‌خطر اعلام شده است اما موضوعی بحث برانگیز است زیرا این ماده از ترکیبات ضد یخ نیز می‌باشد. این امر موجب نگرانی در مورد اثرات سمی احتمالی ناشی از خوردن غذاهای حاوی آن شده است.

پروپیلن گلیکول چیست؟

پروپیلن گلیکول یک ماده افزودنی غذایی مصنوعی است که در همان گروه شیمیایی الکل قرار دارد. این مایع بی‌رنگ، بی‌بو، کمی شربت دار و کمی غلیظ‌تر از آب است. علاوه بر این، می‌تواند برخی از مواد را بهتر از آب حل کند و همچنین در حفظ رطوبت خوب است. این باعث می‌شود که به عنوان یک افزودنی غذایی بسیار مفید باشد، بنابراین می‌توان آن را در طیف گسترده‌ای از غذاها و نوشیدنی‌های فراوری شده یافت.

نام‌های دیگری که توسط آن شناخته می‌شود عبارتند از:

- 1و2 پروپاندیول

- 1و2 دی‌هیدروکسی پروپانول

- متیل اتیل گلیکول

- تری متیل گلیکول

پروپیلن گلیکول گاهی اوقات با اتیلن گلیکول اشتباه گرفته می‌شود، زیرا هر دو به دلیل نقاط ذوب پایین در ضد یخ استفاده شده‌اند. با این حال با هم متفاوتند. اتیلن گلیکول بسیار سمی است و در محصولات غذایی استغاده نمی‌شود.

پروپیلن گلیکول کجا و چگونه استفاده می‌شود؟

این ماده معمولاَ به عنوان افزودنی برای کمک به فراوری مواد غذایی و بهبود بافت، عطر و طعم، شکل ظاهری و ماندگاری آنها استفاده می‌شود. در غذاها، پروپیلن گلیکول ممکن است به روش‌های زیر استفاده شود:

- عامل ضد کیک: به شما کمک می‌کندتا اجزای غذا به یکدیگر نچسبند و توده‌ای ایجاد نکنند مانند سوپ‌های خشک یا پنیر رنده شده.

- آنتی اکسیدان: با محافظت در برابر خرابی‌های ناشی از اکسیژن، ماندگاری موادغذایی را افزایش می‌دهد.

- حامل: سایر مواد افزودنی غذایی یا مواد مغذی را برای استفاده در فراوری، مانند رنگ‌ها، طعم‌ها یا آنتی اکسیدان‌ها حل می‌کنند.

- تقویت کننده دوغ: نشاسته و گلوتن موجود در خمیر را اصلاح می‌کند تا پایدار شود.

- امولسیفایر: از جدا شدن مواد غذایی مانند روغن و سرکه در سس سالاد جلوگیری می‌کند.

- نگهدارنده رطوبت: به غذاها کمک می‌کند تا سطح پایداری رطوبت را حفظ کرده و از خشک شدن آن‌ها جلوگیری کند. به عنوان مثال می‌توان به گل ختمی، پوسته نارگیل و آجیل اشاره کرد.

-کمک پردازش: برای افزایش جذابیت غذا استفاده می‌شود، مثلاَ برای شفاف‌سازی مایعات.

- تثبیت کننده و غلیظ کننده: می‌توان از آن برای نگه داشتن اجزای غذا در کنار هم یا غلیظ شدن آنها در حین و پس از پردازش استفاده کرد.

- احساس دهانی را تغییر می‌دهد.

پروپیلن گلیکول در بسیاری از غذاهای بسته بندی شده مانند نوشیدنی‌ها، سس، سوپ خشک شده، مخلوط کیک، نوشابه، پاپ کورن، رنگ خوراکی، فست فودها، نان و محصولات لبنی یافت می‌شود.

خطرات پروپیلن گلیکول

1- تحریک پوست و واکنش‌های آلرژیک. شامل تحریک خفیف پوست و قرمزی آن میشود و معمولاَ در افرادی اتفاق می‌افتد که به ماده شیمیایی حساسیت دارند.

2- به طور بالقوه برای کلیه و کبد سمی است. این ماده برای کسانی که مشکلات کلیوی و کبدی دارند خطرناک است زیرا بدنشان نمی‌تواند آن راپردازش کند.

3- علائم عصبی.  در مطالعات مشخص شده است که در خون تعدادی از افرادی که دارای درجات مختلف مسائل عصبی هستند مقداری از این ماده شیمیای یافت شده است.

4- مشکلات قلبی عروقی.بیماری‌های قلبی و علائم معمولاَ با قرار گرفتن در معرض پروپیلن گلیکول همراه بوده است.

با اینکه FDA پروپیلن گلیکول را برای انسان بی خطر تلقی کرده است اما هیچ تحقیق بزرگی درباره ایمنی آن برای انسان وجود ندارد.

چگونه می‌توانید از آن اجتناب کنید؟

1- برچسب مواد غذایی را بخوانید. هنگامی که غذا را در سبد خرید خود می‌گذارید به برچسب توجه کنید. پروپیلن گلیکول ممکن است به عنوان 1و2- پروپان دیول یا E1520 درج شده باشد.

2- لوازم آرایشی و بهداشتی عاری از مواد شیمیایی مضر و مواد نگهدارنده خریداری کنید.

3- از غذا های فراوری شده احتمالاَ حاوی پروپیلن گلیکول دوری کنید. غذا هایی که استفاده از این ماده در آنها رایج است عبارتند از: سس سالاد، نشاسته ذرت اصلاح شده، مارگارین، جوش شیرین، دسر یخ زده، بستنی، قهوه طعم دار و...

بعید است که در اثر قرار گرفتن د‌ر معرض مواد غذایی فراوری شده یا مواد بهداشتی واکنش جانبی عمده‌ای را از سمت پروپیلن گلیکول تجربه کنید اما با درست کردن سس ها و دسرهای خانگی و استفاده کمتر از غداهای آماده قطعاَ به سلامت خود و خانواده خود خدمت بزرگی کرده‌اید.